Amenore (Ay Halleri Kesilmesi)

Eğer bir genç kız 17 yaşına kadar hiç ay hali görmedi ise primer amenore olarak incelenmelidir. Ayrıca 15 yaşına gelmiş bir genç kızda meme oluşumu ve kıllanma vb. Gibi değişiklikler hiç yoksa o kız da 17 yaşına kadar beklenilmeden muayene edilmelidir. Sekonder amenoer ise evvelce ay hallari görmüş olan birisinin ay hallarinin kesilmsidir.ay hali kesilmesi, ay hali kesilmesi nedir, adet görememe sorunuPremier amenorede hastanın muayenesi yapılan beden yapısının ve cinsel ( genital ) organlarının gelişmesi, besi durumu ve kronik bir hastalığı olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu amenore genellikle dört grupda incelenir . Zira her grubun nedenleri ayrıdır.

a- Meme teşekkül etmemiş fakat rahim var : Beyin hastalıkları ve yumurtalıkların teşekkül etmemiş olması buna neden olabilir.

b- Meme teşekkülü var fakat rahim yok : Bu gruptakilerin çoğunda yumurtalık yerine testis, erkeklik organı vardır. Kanlarında erkeklerinki kadar testosteron, erkeklik hormonu vardır. Bu testisler ilerde kansere dönüşeceğinden kız 18 yaşına gelince ( dış kadınlık organları oluşsun diye o yaşa kadar beklenir ) ameliyat ile çıkarılmalıdır. Ameliyattan sonra genç kıza estrojen hormonu verilir.

c- Bu grup hem meme ve hem de rahim yoktur. Yumurta yapacak organlar normal teşekkül etmemiştir ve ilerde kansere dönüşebileceğinden ameliyat ve hastaya meme gelişimine yardım etmek ve kemik çürümesine mani olmak için ( osteoporosis ) hormon ( estrojen ) verilmelidir.

d- Hastada memeler ve rahim vardır fakat ay hali görmez. Bu grupda memelerden devamlı süt gelip gelmediğini araştırmak önem taşır zira beyin altındaki pitüiter bezin urları neden olabilir.

Sekonder amenore evvelce ay hali görüp bu defa 6 defa aydan daha uzun ay hali görememektedir. Tabii en sık neden gebeliktir. Diğer nedenler :

a- Rahmin içinde yapışıklıklar olmuştur. Buna evvelce geçirilmiş rahim içi iltihapları veya birçok defa yapılan kürtajlar neden olur.

b- Yumurtalıklar zamanından önce genç yaşta görevini kaybeder, yetersizliğe girer

c- Ameliyat ile yumuratlıkların çıkarılması gerekmiştir. ( urlar ), veya iltihap nedeniyle yumurtalıklar hasara uğramıştır.

d- Yumuralıklarda birçok kistler vardır ( polikistik over sendromu ) bu sendromda hem ay hallari hem de genç kızda yüzünde veya başka kısımlarda kıllanma artmıştır.Enfertilite ( kısırlık ) sorunları vardır. Ay halini görmemesi estrojen hormonunun devamlı olarak rahmin endometriyum zarına etkisi demektir. Bu de ilerde rahim kanserine yol açabilir. O nedenle eğer gebelik isteniyorsa yumurta yaptırıcı ilaçlar, gebelik istenmiyorsa ayda bir on gün süre ile projesteron hormonu vererek at halleri başlatmak gerekir. Bazı vakalarda corticosteroid de ilave etmek icab eder.

e- Beyindeki veya pitüiter ur ve hastalıklar.

f- Çok derin üzüntülerde, sevdiğini kaybetmek vb. Ay halleri uzun süreler durabilir.

g- Doğum kontrolü haplarını bırakınca bir süre, kadın, ay hallerini görmeyebilir.

h- Kısa zamanda çok kilo kaybettiyseniz ay halleri durabilir. Keza kısa zaman çok kilo aldı iseniz o durumda da ay halleriniz sekebilir.

i- Yaşının 45 ‘in üstünde ise premenopoz devrede olabilirsiniz ki o devrede ay hallerinde durma olabilir.

Tedavi : Gerek primer ve gerekse sekonder amenorede tedavi muayene ve testlerde bulunacak nedene bağlıdır : Doktorunuz muayenesi ile ve ültrason, ct skan, MRI ve laboratuar testleri yaparak nedeni bulacak ve ona göre size gerekli tedaviyi önerecektir. Her ur için ameliyat gerekmeyebilir. Örneğin pitüiter adenom denilen urlar eğer 1 santimden küçük iseler ağızdan verilen ilaçlarla tedavi edilebilirler.