Demir eksikliği anemisi nedir?
Demir eksikliği anemisi, aneminin yaygın bir alt tipidir ve kanınızda yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmaması anlamına gelen bir terimdir. Kanda yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmayan bir durum. Kırmızı kan hücreleri oksijeni vücut dokularına taşır.
Adından da anlaşılacağı gibi demir eksikliği anemisi vücuttaki demir eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bir kişinin vücudunda demir yoksa, kırmızı kan hücreleri, vücudun ihtiyaç duyduğu yerlere oksijen taşımalarını sağlayan bir madde olan hemoglobin üretemez. Yorgunluk ve nefes darlığı, demir eksikliği anemisinin doğrudan bir sonucu olabilir.
Normal koşullar altında demir eksikliği anemisi demir takviyeleri ile tedavi edilebilir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, özellikle iç kanamadan şüphelenilen durumlarda, demir eksikliği anemisini gidermek için ek görüntüleme ve laboratuvar testleri veya tedavileri gerekebilir.
Demir eksikliği anemisine ne sebep olur?
Demir eksikliği anemisi, bir kişinin vücudunda hemoglobin yapmak için yeterli demir olmadığında ortaya çıkar. Hemoglobin kana kırmızı bir renk verir ve kırmızı kan hücrelerinin vücutta oksijenli kanı taşımasına izin veren sistemin önemli bir parçasıdır. Günlük hayatta yeterince demir tüketmeyen veya çok fazla demir kaybeden insanların vücutları yeterli hemoglobin üretemez. Bu doğrudan demir eksikliği anemisine neden olur.
Demir eksikliği anemisinin nedenleri arasında kan kaybı, diyette demir eksikliği, demiri emememe ve hamilelik yer alır.
Kandaki kırmızı kan hücreleri demir içerir. Yani kan kaybeden kişiler o kandaki demiri de kaybeder. Ağır adet kanaması olan kadınlar, adet döngüleri sırasında kan kaybettikleri için demir eksikliği anemisi riski altındadır.
Kolon polipleri, fıtıklar, kolorektal kanser veya peptik ülserler gibi vücutta yavaş ama kronik yani sürekli kan kaybına neden olan hastalıklar da demir eksikliği anemisine neden olabilir. Mide-bağırsak kanaması veya sindirim sistemindeki kanama, reçetesiz satılan ağrı kesicilerin düzenli kullanımından kaynaklanabilir.
İnsan vücudu demirini düzenli olarak yediği gıdalardan alır. Çok az demir tüketen kişiler zamanla demir eksikliği yaşayabilir. Demir açısından zengin yiyecekler arasında etler, yeşil yapraklı sebzeler, yumurtalar ve demir açısından zengin yiyecekler bulunur.
Ispanağın demir bakımından diğer yeşil yapraklı bitkilere göre çok daha zengin olduğu iddiası maalesef yanlıştır ve konuyla ilgili yapılan araştırmalar bu sonucu üreten ilk çalışmada ölçüm hatası yapıldığını göstermiştir. Bebeklerin ve çocukların da normal büyüme ve gelişmeyi desteklemek için diyetlerinde demire ihtiyaçları vardır.
Gıdalardaki demir, insan sindirim sistemindeki ince bağırsaktan kan dolaşımına emilir. Bir kişinin sindirilmiş gıdalardaki besinleri emme yeteneğini etkileyen çölyak hastalığı gibi bağırsak hastalığı, demir eksikliği anemisine yol açabilir. İnce bağırsağın bir kısmı çıkarılmışsa veya cerrahi olarak çıkarılmışsa, bir kişinin demir ve diğer besinleri emme yeteneğini doğrudan etkileyebilir.
Birçok hamile kadın, demir eksikliği anemisi geliştirir çünkü demir depoları kendi artan kan hacimleri olarak hizmet etmelidir ve aynı zamanda büyüyen fetüs için bir hemoglobin kaynağı olarak hizmet etmelidir. Bunun olmasını önlemek için hamilelikte doktorun önerdiği kurslara göre demir takviyesi almak gerekir.
Bebekler, çocuklar, kadınlar, sıklıkla kan bağışı yapan kişiler, vejetaryenler ve veganlar demir eksikliği anemisine yakalanma riski daha yüksektir. Genel olarak, kadınlar hem adet sırasında kan kaybı hem de hamilelik sırasında demir ihtiyaçları arttığı için daha fazla demir eksikliği anemisi riski altındadır.
Bebekler, özellikle erken doğanlar ve doğumda demir içeriği düşük olanlar ve anne sütünden yeterince demir alamayanlar demir eksikliği riski altında olabilir. Çocuklar, özellikle hızlı büyüme dönemlerinde ekstra demire ihtiyaç duyar. Bu nedenle çocuklara sağlıklı ve çeşitli bir diyet önerilmelidir.
Kan bağışı demir depolarını tüketebilir. Bu nedenle düzenli olarak kan bağışı yapan kişilerde demir eksikliği anemisi riski daha yüksektir. Kan bağışı nedeniyle hemoglobin seviyelerinde azalma, demir açısından zengin gıdalar tüketilerek çözülebilecek geçici bir sorun olabilir. Hemoglobin düşüklüğü nedeniyle kan bağışı yapamayacağı söylenen bireyler, durumu kontrol etmek için mutlaka doktora başvurmalıdır. Vegan ve vejeteryan oldukları için et yemeyen kişilerde demir eksikliği anemisi riski daha yüksek olabilir.